Ναβάρα

(Navarra). Ιστορική γεωγραφική περιοχή της βόρειας Ισπανίας. Τα σύνορά της αντιστοιχούν, σε γενικές γραμμές, με τα σύνορα της σημερινής ομώνυμης επαρχίας (10.391 τ. χλμ., 520.124 κάτ.) με πρωτεύουσα την Παμπλόνα. Το βόρειο τμήμα της είναι κυρίως ορεινό και εκτείνεταιαπό την κορυφογραμμή των δυτικών Πυρηναίων (στα Β) έως τον επάνω ρου του Έβρου (στα Ν), στον οποίο εκβάλλουν όλοι οι κύριοι ποταμοί της περιοχής, όπως ο Έγκα και ο Αραγκόν με τον Άργκα. Το κλίμα της περιοχής είναι ημιηπειρωτικού τύπου με άφθονες βροχοπτώσεις κυρίως στις υψηλότερες ζώνες, ζεστό και ξηρό στις νότιες περιοχές και στις πλαγιές γύρω από τον Έβρο. Η οικονομία της περιοχής στηρίζεται κυρίως στη γεωργία (σιτηρά, πατάτες, κτηνοτροφές), στην κτηνοτροφία βοοειδών και προβάτων, στην εκμετάλλευση των δασών, στη βιομηχανία ειδών διατροφής και στις υφαντουργικές, χημικές και μηχανικές βιομηχανίες. Κύρια πόλη της Ν. είναι η Παμπλόνα (182.365 κάτ.), έδρα διάφορων βιομηχανιών (συγκροτήματα οινοποιίας, υφαντουργίας, κονσερβοποιίας κλπ), δραστήριο εμπορικό κέντρο και σημαντικός συγκοινωνιακός κόμβος πάνω στον ποταμό Άργκα και στην έξοδο πολλών κοιλάδων που συνδέουν την περιοχή των Πυρηναίων με τις βασκικές ακτές. Στους ρωμαϊκούς χρόνους ονομαζόταν Pompaelo και αποτελούσε σπουδαίο οχυρό· κατακτήθηκε από τους Βησιγότθους, κατόπιν από τους Άραβες και απελευθερώθηκε το 778 από τον Καρλομάγνο· τον 9o αι. ήταν ήδη πρωτεύουσα του βασιλείου της Ν., έπειτα ελεύθερη κοινότητα και κατελήφθη από τον Φερδινάνδο τον Καθολικό (1512), ο οποίος ένωσε τη Ν. με την Καστίλη και την Αραγονία. Το 1571 οχυρώθηκε από τον Φίλιππο B’ και έγινε το κυριότερο ισπανικό φρούριο. Από το παρελθόν της διατηρεί ενδιαφέροντα μνημεία, όπως η γοτθική μητρόπολη (14ος-15ος αι.), η καθαρά γοτθική εκκλησία του Σαν Σατουρνίνο και η ακρόπολη του 15ου αι. Άλλα κέντρα της Ν. είναι η Τουδέλα στα δεξιά του Έβρου, που φημίζεται για τη ρομανογοτθική μητρόπολή της, η Εστέλια με αξιόλογα μνημεία, η Ταφάλια και η Σανγκουέσα. Ιστορία. Μετά τη ρωμαϊκή και βησιγοτθική κυριαρχία, η περιοχή, την οποία κατοικούσαν οι Vascones, περιήλθε για ένα σύντομο διάστημα στους Άραβες και κατόπιν έγινε φέουδο της Καρολίγγειας αυτοκρατορίας. Απέκτησε την ανεξαρτησία της μετά τη διάλυση της αυτοκρατορίας του Καρλομάγνου. Ο πρώτος ιστορικά βεβαιωμένος βασιλιάς της είναι ο Σάντσο Γκαρθία (906-926), αν και ο θρύλος ανάγει την ίδρυση του κράτους στις αρχές του 9ου αι. αποδίδοντάς την σε κάποιον Ίνιγκο Αρίστα. Παρά την καταστροφή της Παμπλόνα από τους Άραβες το 924, το κράτος, που μεγάλωσε επί της βασιλείας του Σάντσο του Μεγάλου (1000-35) είχε μεγάλη έκταση· από τη Λεόν έως την Αραγονία και ακόμα στα Β των Πυρηναίων. Η διανομή του βασιλείου μεταξύ των γιων του Σάντσο σημείωσε την αρχή της παρακμής της N., ιδιαίτερα μετά τη γρήγορη ανάπτυξη της Αραγονίας, της Καστίλης και της Γαλλίας. Έτσι η Ν. βρέθηκε ανάμεσα σε μεγαλύτερα κράτη χωρίς να έχει τις δυνατότητες να τα φτάσει. Έπειτα από μια περίοδο προσωρινής ένωσης με το βασίλειο της Αραγονίας (1076-1134) πέρασε κληρονομικά στους κόμητες της Καμπανίας (1234), μπαίνοντας έτσι στη γαλλική τροχιά. Κατόπιν, έπειτα από σύντομες περιόδους προσωρινής ένωσης με το στέμμα της Γαλλίας (1314-16 και 1318-28), πέρασε στην οικογένεια των κομήτων του Εβρέ (1329), των κομήτων του Φουά (1479) και τέλος στους Αλμπρέ (1484). Το 1512 ο Φερδινάνδος ο Καθολικός απέσπασε από το μικρό βασίλειο όλες τις κτήσεις του στα Ν των Πυρηναίων, περιορίζοντάς το σε μικρά τμήματα στα Β της οροσειράς. Όταν με τον γάμο της Ιωάννας ντ’ Αλμπρέ με τον Αντώνιο των Βουρβόνων πέρασε σε αυτή την οικογένεια, αποτέλεσε το προπύργιο της προτεσταντικής αντιπολίτευσης στο γαλλικό έδάφος και τελικά συγχωνεύτηκε με την υπόλοιπη Γαλλία όταν ο γιος του Αντωνίου και της Ιωάννας Ερρίκος Γ’ έγινε βασιλιάς της Γαλλίας ως Ερρίκος Δ’ (1589). Διατήρησε όμως, έστω και μόνο ονομαστικά, δική της προσωπικότητα έως ότου ο Λουδοβίκος ΙΣΤ’ παραιτήθηκε και τυπικά από τον τίτλο του βασιλιά της Γαλλίας και της Ν., για να πάρει τον τίτλο του βασιλιά των Γάλλων (1791). Το ισπανικό τμήμα διακρίνεται για την πίστη του στις συντηρητικές αντιλήψεις. Η περιοχή μένει πιστή στον καρλισμό. Φιέστα στην αρένα της Παμπλόνα, της σημαντικότερης πόλης της Ναβάρα, στους δρόμους της οποίας γίνεται κάθε χρόνο, κατά την γιορτή του αγίου Φιρμίνου, η περίφημη ταυροδρομία. Τοπικός χορός σε χωριό της ισπανικής περιοχής της Ναβάρα? πρόκειται για παραλλαγή του ισπανικού λαϊκού χορού «τζότα», που χορεύεται σε πανηγύρια με τη συνοδεία ορχήστρας εγχόρδων και φυσαρμόνικας. Η κλεισούρα του Ρονσισβάλ, στην περιοχή της Ναβάρα, όπου οι Άραβες και οι Βάσκοι νίκησαν τον Καρλομάγνο.